واژه جاسپر در زبان یونانی (iaspis) معنی سنگ خال دار و عجیب و غریب شناخته می شود. درگذشته نام دیگر سنگ جاسپر در زبان فارسی یشب (yashp) بود ه است. از نظر تاریخی آن را می توان به عنوان یک سنگ جواهری در تاریخ آذربایجانی، فارسی، عبری، آشوری و یونانی دانست که طرفدارن زیادی داشته است. جاسپر سبز در حدود ۴ و ۵ هزار سال قبل از میلاد مورد استفاده قرار می گرفته است.
از زمان قدیم بر این اعتقاد بودند که این سنگ دارای قدرت می باشد و دارای خواص شفا بخش می باشد. بر این مبنا مصریان باستان از ژاسپر در عروسی ها و در ساخت طلا و جواهرات استفاده کرده اند. در این مقاله می آموزیم که این سنگ چه ویژگی هایی دارد؟ معادن سنگ جاسپر در کجا قرار دارند؟ تشخیص سنگ جاسپر چگونه است؟ انواع سنگ جاسپر کدام است؟ خواص سنگ جاسپر چیست؟ پس با سنگ شناس همراه باشید تا به این سوالات پاسخ دهیم.
دوره تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی با مدرک فنی و حرفه ای
سنگ جاسپر چیست و چگونه در طبیعت تشکیل میشود؟
جاسپر (jasper) یا ژاسپر در واقع به مجموعه ای از کوارتز های ریزبلورین یا کلسدون با مواد معدنی دیگر گفته می شود. جاسپر سنگی با سختی ۷ – ۶٫۵ در مقیاس موس و یک سنگ متخلخل است که تقریبا دارای رنگ های مختلف است و از مواد معدنی رسوبات و یا خاکستر ها تشکیل شده است. این سنگ در طول زمان و در جریان رسوبگذاری سیلیکات ها و خاکستر های آتشفشانی ایجاد شده است.
به طور کلی جریان گرمابی آتشفشانی در تشکیل و ایجاد این سنگ موثر بوده است. جاسپر ذاتا اوپک بوده و نورگذری ندارد. شاید لایه ای نازک از آن بتواند نیمه شفاف باشد. تقریبا ۲۰ درصد این سنگ را درونگیر های از مواد غیر از کوارتز یعنی کانی های معدنی طبیعی یا اکسید آنها تشکیل داده اند.
| جدول خصوصیات سنگ جاسپر | |
|---|---|
| ترکیب شیمیایی | اکسید سیلیکات SiO2 |
| رنگ | در تمامی رنگها دیده میشود |
| شفافیت | اوپک |
| کلیواژ | ندارد |
| فلورسانس | ندارد |
| ضریب شکست | ۱٫۵۴۰ (+/-) |
| سختی موس | ۷ – ۶٫۵ |
| وزن مخصوص | ۲٫۹۱ – ۲٫۵۸ |
| سیستم کریستالی | تریگونال |
این سنگ سیلیسی معمولا به رنگ زرد، قهوه ای و یا سبز دیده می شود. اما گاها به رنگ آبی نیز می توان آن را یافت کرد که به عنوان نادرترین سنگ جاسپر شناخته می شود. علت رنگ قرمز ژاسپر وجود وفور ماده معدنی آهن در ساختار آن است که سبب میشود برخلاف گونه های کوارتز دیگر دارای رنگ خاکه رنگی باشد، اگرچه اغلب دارای رنگ خاکه سفید یا بدون رنگ است.
تصویر مربوط به کوه های اورال غنی از ذخایر ژاسپر است تا جایی که گاهی زیر پاهایتان آنها را میبینید!
معدن سنگ جاسپر در ایران و جهان
از معادن بزرگ این سنگ میتوان به معادن هند، ونزوئلا، فرانسه، آمریکا، روسیه، و آلمان اشاره کرد. سنگ جاسپر در رگه ها و ترکهای سنگهای آتشفشانی و اغلب همراه سنگهای عقیق و یا کالسدونی یافت میشود. رگه های ژاسپر گاها در سنگهای آذرین بوقوع می پیوندند، برای مثال جاسپر قرمز و زرد در رشته کوه های شرقی زاکسن ارزبرگ آلمان و در گرانیت یافت میشوند.
در ایران نیز به جرات میتوان گفت در بیشتر نقاط کشورمان سنگ سنگ جاسپر مخصوصا همراه عقیق یافت میشود. نمونه هایی در ایران از این سنگ وجود دارد که دارای رنگها و تنوع اشکال زیبایی روی آن هستند و پتانسیل بالایی را جهت تراش و کاروینگ بوجود می آورند. به طور کلی این سنگ دارای قیمتی ارزان بوده و در حجم های بالا قیمت سنگ جاسپر به ازای هر کیلو، بسته به کیفیت میتواند از ۱۰ تا ۱۵۰ هزارتومان در بازار باشد. به همین دلیل این سنگ بهسازی یا مصنوعی یا تقلبی ندارد.
تراش
این سنگ دارای سطحی صاف و شکننده است و اغلب برای مواردی همچون تزئینات و ساخت زیورآلات مورد استفاده قرار می گیرد. به علت ساختار همگن خود میتواند دارای رنگی یکدست باشد که برای تراش کاروینگ و مجسمه های کلکسیونی بسیار مناسب باشد. گاهی نیز دارای رنگهای مختلف و رگه هایی است که زیبایی خاصی به سنگ جاسپر میدهند. تراش های کابوشن، کاروینگ، مهره تراشی از جمله تراش های متداولی هستند که بر روی این گوهر انجام میشود.
تشخیص سنگ جاسپر و تفاوت آن با عقیق چیست؟!
تشخیص سنگ جاسپر و تفاوت آن با عقیق چیست؟!
همانطور که می دانیم کوارتز شامل دو گروه ریز بلوری و بلورین است که کلسدونی که جاسپر و عقیق زیر گروه آن هستند از نوع کریپتوکریستالین (cryptocrystalline) میباشند. جدای از بحث نحوه تشکیل این دو سنگ، مهم ترین تفاوت آنها در این است که جاسپر کاملا اوپک (نور را از خود عبور نمیدهد) است ولی عقیق مات بوده و نور تا حدی میتواند درون سنگ را روشن کند. بیشتر اشتباهات در تشخیص سنگ جاسپر مربوط به نوع هایی با رنگ یکدست آن است زیرا اگر با طرح های دوار عقیق آشنا باشید این دو سنگ را اشتباه نخواهید گرفت.
انواع سنگ جاسپر کدامند؟
انواع سنگ جاسپر کدامند؟
ژاسپر انواع گوناگونی دارد از رنگهای خاص مانند آبی و زرد تا نوع های مختلفی که معمولا این تنوع مواد معدنی مختلف در آن به علت پر شدن ترک ها حین تشکیل سنگ جاسپر ناشی از فعالیت های زمین ساختی هستند. پس از این فعالیت ها طی یک مدت طولانی، این ترک ها دوباره باز میشوند و فضاهای خالی آنها با ژاسپر بیشتری پر میگردد. این فرآیند تشکیل جاسپر که بارها تکرار شده و میتوانند مواد ریزبلورین کوارتز یا کلسدونی را نیز شامل شود. در اینجا به معرفی چندی از نمونه های معروف آن خواهیم پرداخت.
ژاسپر گل شقایقی (poppy jasper)
این نمونه بیشتر دارای خال های قرمز مانند است که در میان آنها سایه هایی به رنگ زرد، سیاه یا قهوه ای وجود دارد. این سنگ در بیشتر کشورها نظیر کانادا، هند، ایالات متحده، قزاقستان، روسیه، اروگوئه، ماداگاسکار، برزیل، مصر و استرالیا یافت میشود.
جَسپیلیت (Jaspillite)
این نوع ژاسپر همانند فرآیند تشکیل سنگ چرت بوجود می آید ولی غنی از آهن هست. این باندها ترکیبی از هماتیت و کوارتز هستند.
جاسپر پلنگی (Leopard Jasper)
ین نمونه همانطور که از نامش پیداست دارای طرح هایی از چشم ها یا خال هایی با رنگهای مختلف در سطح سنگ شبیه پلنگ میباشد. این سنگ معمولا در برزیل، مکزیک و برخی نقاط آفریقا یافت میشود.
هلیوتروپ یا سنگ خون (blood stone)
این سنگ نمونه سبز تیره و اوپک جاسپر میباشد که دارای خال های ریز قرمز رنگ غنی از اکسید آهن یعنی هماتیت میباشد. خط سائیدگی آن قرمز است و رنگ سبز تیره آن میتواند ناشی از مواد معدنی با اندازه میکروسکوپی کلریت و اکتینولیت باشد. نمونه های با کیفیت این سنگ از هند و برزیل می آیند.
سنگ ماریوم جاسپر (Mariam Jasper)
ماریوم ژاسپر یا سنگی که در ایران به اسم “سنگ مریم” (احتمالا ریشه عربی) شناخته می شود و به دلیل طرح خاصی که دارا میباشد دارای طرفتاران بسیاری است. این طرح ها از پوسته فسیل های دریایی در میلیون ها سال پیش ناشی میشوند. رنگهای قهوه ای و نارنجی آن در کوه های هیمالیا وجود دارد. سنگی بی نظیر از لحاظ طرح و نقش که در ایران کمتر شناخته شده و دارای طرح های بسیار زیبایی است.
سنگ جاسپر قرمز یا سرخ (Red Jasper)
رنگ جاسپر قرمز به علت وفور اکسید آهن در آن است. این نوع در اغلب کشورها نظیر برزیل، ایالات متحده و.. یافت میشود. از خواص جاسپر قرمز جهت ارتقای قدرت استقامت و انرژی، ترغیب بهبودی از ضعف جسمانی یا بیماری، سودمند در تولید بافت عضلانی، قادر به ارتقای اثر تمرینات در چاکرا درمانی و حمایت از دستگاه های گردش خون و تنفس استفاده میشود.
جاسپر قرمز چاکرای ریشه (اول)، طحال و اندام جنسی (دوم) را فعال کرده و ما را در رها کردن وابستگی به تجربیات منفی احساسی و جنسی یاری کرده و به تنظیم آزاد سازی انرژی حیاتی نهفته کمک می کند.
سنگ جاسپر آبی (Blue Jasper)
سنگ ژاسپر آبی نمونه ای کمیاب در بین سنگ های ژاسپر این سنگ شباهت زیادی به لاجورد دارد و در بازار ایران ناشناخته است. یک باور قدیمی وجود دارد که میگوید جاسپر آبی سنگی برای جهان دیگر است!
ژاسپر جنگل بارانی (Rainforest Jasper)
این نوع ژاسپر که از نظر شکل و رنگ سبز خود همانند یک جنگل بارانی است درواقع ابتدا یک گدازه ریولیتی بوده که حین فرآیند سرد شدن، حباب هایی درون آن گیر افتاده و با مواد معدنی سیلیسی و کوارتز یا جاسپر پر شده و بنابراین در نواحی آتشفشانی دیده میشود. بسته به محل تشکیل این سنگ میتواند شامل فلدسپار یا نفولیت باشد. این نوع در برزیل و آفریقای جنوبی یافت میشود.
از خواص جاسپر جنگل بارانی میتوان به حمایت انرژی وار از سلامت کبد و سم زدایی بدن اشاره کرد. این سنگ تمامی چاکراها را تقویت و تسهیل کننده ارتباط عمیق با طبیعت است. این سنگ باعث نیرو بخشی و انرژی، حمایت از امیدواری مجدد و یاری دادن در غلبه بر غم و اندو و افسردگی میشود.
ژاسپر موکائیت (Mookaite Jasper)
موکائیت در غرب استرالیا یافت میشود که نام خود را نیز از آن منطقه (به معنی آب جاری Mooka) گرفته است. این سنگ با رنگ ارغوانی خود مشهور است. البته شما می توانید آن را در ترکیب رنگهای زرد، قهوه ای،سفید، کِرمی، نارنجی و قرمز نیز ببینید.
این سنگ تقویت کننده تمامی چاکراهای بدن و سبب سلامتی کبد و سم زدایی بدن میشود. گفته میشود این سنگ دارای خواصی چون امیدواری مجدد، نیروبخشی و انرژی، یاری دادن در غلبه بر غم و اندوه و افسردگی میشود. این سنگ همچنین ما را با طبیعت ارتباط داده و جاری کننده انرژی دانش حیوانی یعنی غریزه است.
ژاسپر تجملی (Fancy Jasper)
این نمونه طیف وسیعی از رنگها را ارائه میدهد. ظاهر آن شبیه سنگ خون ولی با رنگهایی زیباتر شامل قرمز، یاسی، سبز و ارغوانی روشن است. این سنگ در آفریقا، برزیل و هندوستان یافت میشود. این سنگ دارای عنصر زمین است و به واقع گرایی و سازماندهی ذهن و حل مشکلات کمک می کند. گفته شده از خواص سنگ جاسپر تجملی می توان در یاری دادن بر غلبه بر بی خوابی، سلامت عمومی بدن و تسکین ترس استفاده نمود.
جاسپر منظره (picture jasper)
ین نوع ژاسپر دارای الگوهای برنزی یا قهوه ای رنگ است که تداعی یک منظره طبیعی را برایمان دارد. این نوع که در دنیا طرفداران بسیاری دارد دارای اینکلوژن ها و رگه ها و دندریت هایی است که مناظری جالب را میتواند برایمان به تصویر بکشد. این سنگ بصورت ابتدایی در آمریکا بویژه ساحل اوراگون یافت میشود.
از خواص سنگ جاسپر منظره میتوان به ارتقای انرژی چاکرای چشم سوم (ششم) و ریشه (اول) اشاره نمیود. این سنگ به فرد در ارتباط مجدد احساسی با انرژی های طبیعت و زندگی در تعادل کمک کرده و موجب هماهنگ شدن با نقاط انرژی خیز در میان نواحی الکترومغناطیسی زمین و ساختارهای انرژی حوزه های مختلف میشود. این نوع جاسپر دارای خواص درمانی رشد و درمان استخوان است.
ژاسپر اوناکیت (Unakite Jasper)
این سنگ دارای الگوی رنگ صورتی و سبز خزه ای دوست داشتنی ای است. نام آن از کوه های اوناکا در ایالت تنیسی و شمال کارولینا گرفته شده است. جاسپر اوناکیت در برزیل، آفریقای جنوبی، زیمبابوه، سوئیس و کشورهای دیگر یافت میشود.
این سنگ سبب فعال کردن تمامی چاکراهای بدن به ویژه قلب (چهارم) است. این سنگ موجب ارتقای ارتعاشات کالبد جسمانی و احساسی شده و فرد را از احساسات منفی و الگوهای عادتی فکرری که باعث طغیان آنها میشود رها میکند. همچنین از خواص جاسپر اوناکیت در ارائه حیات فعال در درمان سرطان و بیماری های قلب، پیشبرد رشد پوست سالم، سودمند برای بهبود بعد از جراحت میتوان اشاره نمود.
جاسپر اقیانوسی (ocean jasper)
این نمونه در معدن Morovato در شمال شرقی ماداگاسکار وجود دارد و بصورت ترکیبی از کالسدونی و کوارتز و جاسپر سبز تیره و سفید است که اغلب این سنگ جنبه تزئینی استفاده میشود.
دوره تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی با مدرک فنی و حرفه ای
خواص سنگ جاسپر در باورهای باستانی
در فرهنگهای مختلف از خواص سنگ جاسپر برای مقاصد درمانی و یا گاهی طلسم استفاده میشد. در مصر مومیاییان را همراه با آن دفن می کنند و معتقدند که این سنگ گذرگاه ایمنی را برای بعد از مرگ ایجاد می کند. مصریان باستان جواهرات جاسپر را به عنوان حرز ( طلسم) می پوشیدند، چرا که این باور وجود داشت که این سنگ باعث افزایش انرژی جنسی می شود.
همچنین بومیان آسیا و نیز بومیان هندی آمریکا، آن را به عنوان سنگ جادویی باران و دارای قدرت بسیار زیاد درمانی می شناختند. باور این بود که چنانکه کسی سنگ جاسپر را همراه خود داشته باشد از ارواح و جادوگران مصون میماند. آنها از خواص جاسپر زرد برای سفر چه بصورت فیزیکی و چه روحی و از خواص جاسپر قرمز به عنوان سنگ تجدید حیات و نوآوری استفاده میکردند.
جالینوس از پزشکان یونان باستان یک انگشتر جاسپر با تصویر حکاکی شده از مردی همراه با بوته گیاهی روی آن همراه خود داشت و باورد داشت از خواص درمانی جاسپر میتوان در تشخیص بیماری ها و قطع جریان خون استفاده کرد. همچنین میگفت اگر کسی جاسپر سبز را بصورت گردنبند آویزان کند سبب ارتقای نیروی جسمانی میشود. ژاپنی ها در عصر آهن از مهره های انواع جاسپر برای تزئین بت ها و خدایان خود استفاده میکردند.
بر طبق انجیل، جاسپر هدیه مستقیمی از سوی خدا بوده و اولین سنگ بنای اور شلیم می باشد. در فرهنگ عبری و یهودی به این سنگ Yashpheh گفته میشد و جاسپر یکی از دوازده سنگ مقدسی بود که خاخام ها روی سینه بند ملیله دوزی شده خود میگذاشتند. باور بر این بود که هارون برادر حضرت موسی (ع) در زره سینه بند خود از جاسپر قرمز به عنوان سنگ اول Odem و از جاسپر زرد به عنوان سنگ دهم Tarshish استفاده میکرد.
آخرین دیدگاه‌ها